Pentsatu, irakatsi eta ikertu ongizate komunerako: ChatGPT eta AI neoliberal eta kapitalistatik harago

Pensar, enseñar e investigar para el bien común, más allá de ChatGPT y la IA neoliberal y capitalista
El Diario de la Educiación
https://eldiariodelaeducacion.com/2025/06/16/pensar-ensenar-e-investigar-para-el-bien-comun-mas-alla-de-chatgpt-y-la-ia-neoliberal-y-capitalista/

Irina Fernández eta Enrique Javier Díez Gutiérrez irakasleek ChatGPT eta antzeko adimen artifizialeko tresnek hezkuntzan duten eragina aztertu dute iritzi artikulu batean. Egileek ohartarazten dute teknologia horien erabilerak arriskua dakarrela pentsamendu kritikoa eta etika soziala baztertzeko, eta horren ordez, ikuspegi produktibista eta neoliberal bat sustatzen duela, non ikasle eta irakasleak errendimenduaren logikara makurtzen diren.

Adimen artifizialeko tresnak, egileen esanetan, ez dira neutroak: datu zaharretan oinarritzen dira, ikuspegi hegemonikoak birproduzitzen dituzte eta ez dute benetako berrikuntza edo pentsamendu propioa sustatzen. Horrez gain, teknologia hauen atzean dauden enpresa handiek interes ekonomiko eta ideologiko argiak dituzte, eta horrek hezkuntza publikotik urruntzen gaitu.

Horren aurrean, egileek aldarrikatzen dute hezkuntza izan behar dela gogoeta kritikorako eta herritartasun konprometiturako espazioa. Adimen artifiziala erabil daiteke, bai, baina betiere ikuspegi sozial, etiko eta kolektibo batetik. Hezkuntzaren zeregina ez da soilik tresna berriak erabiltzea, baizik eta galdera garrantzitsuak planteatzea: zertarako hezten dugu? Noren zerbitzura dago teknologia? Zein balioren arabera?

Horrela, Fernández eta Díez Gutiérrezek pedagogia kritikoaren alde egiten dute, Paulo Freireren ildotik, eta ikertzaile, irakasle zein ikasleek AAaren aurrean jarrera arduratsua eta kontzientea hartzea eskatzen dute. Hezkuntzaren erronka nagusia, beraz, ez da teknologiara egokitzea, baizik eta haren erabilera gizarte bidezkoago eta parte-hartzaileago baten eraikuntzaren zerbitzura jartzea.